Keuzehulp Artreuze geeft inzicht in persoonlijke risico’s artrosepatiënten
Keuzehulp Artreuze geeft artrosepatiënten van het Radboudumc inzicht in de risico’s van een ingreep, toegespitst op hun eigen situatie. Het helpt artsen en patiënten het gesprek beter en gerichter aan te gaan, vertelt projectleider Lieke Sweerts. Zij is junior onderzoeker bij de afdeling Orthopedie.
Opereren of niet?
Laat ik me opereren of niet? Dat is een belangrijke vraag voor patiënten met heup- of knieartrose. Bij die beslissing kun je de risico’s van een operatie meewegen. Die verschillen per persoon. De kans op complicaties is afhankelijk van factoren als leeftijd, BMI, leefstijl en gezondheid van een patiënt.
Keuzehulp Artreuze
Daarom krijgen artrosepatiënten voor hun bezoek aan de polikliniek van het Radboudumc de keuzehulp Artreuze toegestuurd. Deze bestaat uit informatie en een vragenlijst en is te vinden op de website van het ziekenhuis. Patiënten vullen een kort vragenlijstje in, zoals leeftijd, lengte en gewicht en medische informatie. Roken ze of niet? Hebben ze diabetes of een hartaandoening? Slikken ze een bepaald type medicijnen? Hebben ze ooit trombose gehad?
Risicoberekening
De keuzehulp berekent vervolgens de risico’s voor deze specifieke patiënt. Wat is zijn of haar kans op infectie, zenuwschade of trombose? Dat wordt inzichtelijk gemaakt met honderd poppetjes, waarvan een deel rood kleurt: dat staat voor het risico op die specifieke complicatie. Bovendien geeft de keuzehulp informatie over alternatieve behandelingen, zoals fysiotherapie of medicatie.
Totaalplaatje
Het totaalplaatje moet patiënten helpen beslissen. Dat gebeurt tijdens het polibezoek. Daar bespreken arts en patiënt samen de mogelijkheden en nemen ze de risico’s van een ingreep door.
Database vol gegevens
De informatie over risico’s van een ingreep voor verschillende groepen patiënten was al langer beschikbaar. Het Radboudumc beschikt over een database vol gegevens uit de vele verrichte ingrepen en achtergrondgegevens van patiënten. “Maar deze informatie is nooit gebruikt om samen te beslissen met patiënten. Nu wel: dank zij de informatie uit de database ontwikkelden we voorspelmodellen om deze gegevens ook goed in te kunnen zetten.”
Algemene gegevens
Als artsen in het verleden over risico’s vertelden, gebeurde dat op basis van algemene gegevens. “Het gemiddelde risico op een infectie is 3%. Als je een individuele score berekent, dan zie je dat een jonge vrouw zonder andere gezondheidsproblemen maar 0,1% kans heeft op een infectie. Terwijl een 90-jarige diabetespatiënt die medicijnen slikt op bijna 5% zit.”
Medisch verleden
Het medische verleden speelt ook mee. “Iemand die in het verleden trombose heeft gehad, heeft bij een nieuwe operatie kans op herhaling. Die kans is heel klein bij een persoon die een nieuwe knie krijgt na een sportblessure, terwijl hij verder geen problemen heeft. Toch kregen ze in de praktijk dezelfde voorlichting. Dit kan anders, dachten wij bij het Radboudumc.”
Beter voorgelicht op de poli
Doordat patiënten de keuzehulp invullen en informatie lezen, komen ze beter voorgelicht op de poli. De arts checkt tijdens het gesprek of patiënten de risico’s goed interpreteren. “Je kunt mensen voorbereiden op een mogelijke complicatie, maar het blijft moeilijk voor te stellen wat de gevolgen ervan zijn. Een infectie kan behandelbaar zijn met medicatie, maar ook amputatie tot gevolg hebben. Dat is nogal een verschil.”
Invloed van leefstijl
De keuzehulp maakt de invloed van leefstijl inzichtelijk, merken artsen. “Mensen worden zich meer bewust van de gevolgen van hun leefstijl. Door deze aan te passen, verklein je de risico’s op een complicatie. Stopt een patiënt met roken, dan verwachten we dat dit het risico op een complicatie vermindert. Het voorspelmodel maakt heel concreet voor een patiënt wat een keuze betekent. En het helpt de arts om dit samen met de patiënt te bespreken.”
Meer waarde aan regie
Niet elke patiënt heeft behoefte om de risico’s precies te kennen, ervaart men in het Radboudumc. Maar er is ook een categorie die wél graag wil weten wat in hun situatie aan de orde is. “Vaak zijn dat mensen die zich helemaal inlezen en precies willen begrijpen wat er gebeurt. Zij hechten meer waarde aan regie.”
Samen beslissen
Sommige mensen leggen het terug bij de dokter. “Dan horen we: u weet wat het beste voor me is. Dat zie ik nog steeds als samen beslissen. Een patiënt kan zijn of haar overwegingen aangeven en samen met de arts de opties afwegen. Het bespreken van persoonlijke risico’s kan meer realistische verwachtingen geven. Maar nog altijd kan het teleurstellend zijn wanneer het in de praktijk anders uitpakt.”
Invloed uitgevoerde operaties
Vanwege privacy is niet bekend hoeveel patiënten de keuzehulp tot dusver hebben gebruikt. “Of gesprekken echt anders zijn, zal blijken wanneer we de keuzehulp langere tijd gebruiken. Dan zien we bijvoorbeeld of het invloed heeft op het aantal uitgevoerde operaties.”
Verbetering keuzehulp
Het Radboudumc wil het Elektronisch Patiënten Dossier aan de keuzehulp koppelen. Patiënten hoeven dan niet meer de gegevens in te vullen die al bekend zijn, zoals leeftijd, geslacht en andere aandoeningen. Ook overweegt het ziekenhuis een extra stap in te bouwen in de keuzehulp, waardoor mensen niet meteen zien hoe groot de risico’s zijn. “Dat gebeurt nu sowieso alleen wanneer ze de vragen invullen. Mensen kunnen zelf kiezen of ze dat willen. Niet iedereen heeft behoefte aan dit aanvullende inzicht.”
Gesproken keuzehulp
Daarnaast leeft de wens om de tekstuele keuzehulp om te zetten naar een gesproken keuzehulp. “Een virtuele assistent wordt in de gezondheidszorg nog zelden gebruikt. Het zou een aanwinst zijn voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden.”
Knie- en heupartrose
Vooralsnog zet het ziekenhuis de keuzehulp alleen in bij knie- en heupartrose, de grootste groep patiënten. “We hopen het initiatief in de toekomst verder uit te rollen naar andere doelgroepen. Collega’s werken aan een keuzehulp voor patiënten met slokdarmkanker. Dat is een aandoening waarbij je niet op voorhand een keuzehulp toestuurt natuurlijk: dan kun je het bijvoorbeeld tijdens een gesprek doornemen.”