Vragenlijsten afgestemd op beleving zwangere vrouw
De Uitkomstenset Zwangerschap & Geboorte is een aan de Nederlandse situatie aangepaste vragenlijst met uitkomsten die de zwangere vrouw belangrijk vindt. In het BUZZ-project hebben 7 verloskundige samenwerkingsverbanden (VSV’s) deze uitkomstenset geïmplementeerd in samenwerking met het Erasmus MC.
De Uitkomstenset Zwangerschap & Geboorte geeft - behalve antwoord op medische vragen - ook inzicht in hoe de vrouw haar eigen fysieke en mentale gezondheid beleeft. Maar ook bijvoorbeeld over seksleven, incontinentie en de ervaringen met de zorg. Die onderwerpen blijven in de traditionele geboortezorg vaak onbesproken.
Heel ander gesprek
"Als je die onderwerpen wél kunt bespreken, krijg je een heel ander gesprek", zegt Hiske Ernst, projectleider van het project Bespreken Uitkomsten Zwangerschap met de Zwangere (BUZZ). "En dan zal ook vaak blijken dat de patiënt andere zorg nodig heeft. De Nederlandse Uitkomstenset Zwangerschap en Geboorte biedt een handvat om structuur te geven aan het gesprek tussen de verloskundig zorgverlener en cliënt en helpt om lastige onderwerpen bespreekbaar te maken."
Rustig bedenken wat belangrijk is
Zwangere vrouwen krijgen de vragenlijst toegestuurd voorafgaand aan het consult met de zorgverlener. Zo kunnen ze rustig bedenken wat voor hen belangrijk is om met de zorgverlener te bespreken. Tijdens en na de zwangerschap vullen ze 5 keer een vragenformulier in, de eerste rond 11 weken zwangerschap, de laatste 6 maanden na de bevalling. Zo krijgt de cliënt zicht op haar situatie en kan de zorgverlener de ontwikkeling ook goed volgen.
Uitkomstenset
"Werken met de uitkomstenset vraagt een andere werkwijze van de zorgverlener en ook medewerking van de cliënt", legt Ernst uit. "Voor zorgverleners hebben we een e-learning gemaakt met uitleg over de lijsten en over Samen beslissen. Cliënten krijgen met de vragenlijst informatie over het waarom van de vragenlijsten en hoe ze bijdragen aan een beter gesprek en passende zorg."
Enthousiast over nieuwe werkwijze
6 verloskundige samenwerkingsverbanden en een integrale geboortezorgorganisatie (IGO) gingen aan de slag met de Nederlandse Uitkomstenset Zwangerschap en Geboorte. Zowel de verloskundig zorgverleners als hun cliënten waren enthousiast over de nieuwe werkwijze.
Website
"De vragenlijsten zijn mooi afgestemd op elke fase van de zwangerschap en de periode na de geboorte", zegt verloskundige Mariska Vonk op de website waardegedrevengeboortezorg.nl. "Ze lichten de aandachtspunten uit die voor de vrouw belangrijk zijn om te bespreken. Zo kan bijvoorbeeld blijken dat cliënten urine-incontinentie hebben, terwijl wij hiernaar niet altijd gericht vragen. En wat dan belangrijk is: hoe eerder een vrouw hiermee aan de slag gaat, hoe beter."
Spanning en emoties
Naäma Letwory maakte als cliënt van het Spaarne Gasthuis kennis met de vragenlijst. "Je bent in het ziekenhuis, vol spanning en emoties", vertelt zij op waardegedrevengeboortezorg.nl. "Je stelt dan niet de juiste vragen. Het was dus fijn om een paar dagen voor de afspraak de digitale vragenlijst in te vullen in het portaal van het Spaarne Gasthuis. De vragen houden je een spiegel voor. Het is ook fijn om te zien dat dingen goed gaan."
Echt luisteren
"Je krijgt ook de mogelijkheid om 3 vragen in te vullen die je wil bespreken. Als je van tevoren bedenkt wat je wil vragen en hoe, dan werkt dat gewoon heel efficiënt voor beide partijen. De dokter ziet bij het consult mijn vragen al. Had ik er meer dan 3, dan zette ik die in mijn telefoon en de dokter ging dan mijn lijstje af. Ik had altijd het gevoel, dat hij en de andere zorgverleners echt luisterden. Er werd rekening gehouden met mijn vragen en ideeën."
Bottleneck ICT
Het project maakte duidelijk dat de ICT een belangrijke bottleneck vormt bij de implementatie. "Wat je wil, is dat vrouwen de vragenlijst digitaal invullen en dat de resultaten dan automatisch in het dossier komen", zegt Ernst. "Vervolgens wil je die resultaten overzichtelijk weergeven in een dashboard, liefst met rode vlaggen bij zaken die aandacht vragen."
De digitale weg bleek in sommige regio’s lastig begaanbaar. "Een positieve uitzondering is IGO Annature in Breda", vervolgt Ernst. "Dat is een samenwerking van verloskundigen, gynaecologen en kinderartsen van het Amphia ziekenhuis, kraamzorgorganisaties en echocentrum Focus. De verloskundigen en artsen werken allemaal in hetzelfde systeem, dat ook in staat is om vragenlijsten te versturen. Daardoor konden ze vragenlijsten uitsturen en ook weer binnenhalen."
Elk ziekenhuis eigen systeem
"Het ingewikkelde is dat elk ziekenhuis zijn eigen systeem heeft en verloskundigenpraktijken hebben weer een ander systeem. Sommige VSV’s is het gelukt om met een externe applicatie de vragenlijsten te versturen en gegevens in een dashboard te krijgen. Maar uit een evaluatie met zorgverleners blijkt dat die daar niet zo blij mee zijn. Die zien de informatie het liefst binnen het eigen EPD."
Landelijke regie gevraagd
Het BUZZ-project heeft een website opgeleverd en mooie tools, zoals een implementatiehandleiding. "Wij hebben iets moois neergezet voor cliënten en zorgverleners waarmee zij samen kunnen beslissen", zegt Ernst. "De uitdaging is nu om deze werkwijze te borgen en verder uit te rollen. We hopen dat de deelnemende VSV’s ermee doorgaan en veel andere VSV’s hebben belangstelling getoond. We nodigen hen uit om het op te pakken. Ook wordt al kleinschalig nagedacht over de ontwikkeling van een model voor het uitkomstgericht bekostigen van de geboortezorg (BUZZ-2)."
Knelpunten gegevensuitwisseling
"De knelpunten rond de gegevensuitwisseling vragen om een aanpak met een landelijke regie. Een van onze aanbevelingen is dan ook dat VWS dit oppakt. Verder hoop ik dat het College Perinatale Zorg haar rol pakt om te zorgen dat de Nederlandse geboortezorg aan de slag gaat met de Uitkomstenset Zwangerschap & Geboorte. En ik hoop dat andere initiatieven, zoals het landelijke programma Uitkomstgerichte zorg, dezelfde uitkomstenset gaan gebruiken, zodat dat de norm wordt."
Meer weten?
Lees meer over waardegedreven geboortezorg: Samen beslissen met uitkomstinformatie in geboortezorg.