Heliomare verankert samen beslissen met hulp van ambassadeurs

Praktijkvoorbeeld | 24-06-2021

Aanpak

Na een evaluatie onder medewerkers en patiënten, besloot het management van Heliomare in 2015 serieus werk te maken van samen beslissen. Eerste stap in die implementatie was een training voor het personeel in de hele kliniek: van de verpleging tot de behandelaars en de revalidatietechniek. Na een voorbereidende e-learning is er een bijeenkomst van 2,5 tot 4 uur met korte herhaling van de theorie, en veel ruimte voor het oefenen van de stappen van gedeelde besluitvorming binnen eigen casussen. “We willen er organisatiebreed een gewoonte van maken gesprekken op deze manier te voeren”, zegt ergotherapeut en kartrekker Samen Beslissen Barbara Oosterhof. De training wordt 2 keer per jaar herhaald voor nieuwe medewerkers. Verder heeft Heliomare per afdeling een verpleegkundige en behandelaar aangesteld die verantwoordelijk zijn voor een goede implementatie. Deze 2 ambassadeurs houden binnen de eigen afdeling het thema warm. “Als ambassadeurs ondersteunen we het team en zetten we samen beslissen steeds weer op de agenda, bijvoorbeeld in teamoverleg of met intervisies”, zegt Oosterhof, die zelf zo’n ambassadeur is op de afdeling ergotherapie. Deze intervisie vindt een aantal keer per jaar plaats, binnen verschillende groepen (verpleging, multidisciplinair maar ook monodisciplinair onder bijvoorbeeld de ergotherapeuten) en aan de hand van intervisiemethodieken.

Resultaten

Uit onderzoek blijkt dat samen beslissen leidt tot meer betrokken en daarmee tevredener patiënten, iets dat Oosterhof onderschrijft. Ook zorgt het voor meer inzicht en goed overwogen keuzes. “Doordat patiënten uiteindelijk zelf de beslissing nemen, staan ze ook echt achter hun behandeling. Naar verwachting komt dat de therapietrouw ten goede.” Daarnaast voelen mensen zich gehoord, weet Oosterhof. Ze schetst een voorbeeld: “Laatst was er een jongen bij wie de sonde sneuvelde. Vroeger hadden we die gelijk teruggezet, maar nu gingen we met hem in gesprek. We wisten dat hij graag van die sonde af wilde, maar tegelijk at hij eigenlijk nog niet voldoende zelfstandig. Dus hebben we samen alle voor- en nadelen op een rij gezet. Uiteindelijk leidde het tot een alternatieve optie: we zouden een week proberen of hij zelfstandig op gewicht kon blijven. Een concreet plan waar we met z’n allen aan konden werken.”

Meerwaarde

Ook professionals zien de meerwaarde. Oosterhof: “Als arts of behandelaar ben je snel geneigd je eigen waarden mee te laten wegen. Maar doordat je alle opties nu gestructureerd op een rij zet, kun je deze veel neutraler met de patiënt bespreken. Daarbij dwingt dit professionals zichzelf steeds goed te verdiepen in wat de verschillende opties en voor- en nadelen daarvan zijn. Je kunt niet meer om de zaken heen praten.”

Instrumenten

• De interne training over Samen Beslissen voor medewerkers van Heliomare start met een voorbereidende e-learning van NFK: Basismodule samen beslissen met patiënten.
   
• Om medewerkers te ondersteunen tijdens het gesprek, maakte Heliomare een eigen checklist voor de behandelaar. In 6 stappen wordt de behandelaar meegenomen in hoe je een goede dialoog met de patiënt voert. Een document met Gesprekstechnieken bij doelen stellen voor de behandelaar biedt de professional inzicht in de hulpmiddelen die je kunt inzetten en vragen die je kunt stellen in de verschillende fasen van het gesprek. Daarnaast zijn er zakkaartjes gedrukt die collega’s tijdens het gesprek kunnen helpen de juiste vragen te stellen. “De zakkaartjes steek je gemakkelijk bij je en helpen je op weg met goede voorbeeldvragen”, legt Oosterhof uit.   
   
• Ook wordt een persoonlijke keuzehulp gebruikt, om samen met de patiënt in te vullen. Oosterhof: “De keuzehulp maakt heel inzichtelijk of een patiënt nu voldoende informatie heeft om een keuze te kunnen maken. Tegelijk geeft het de patiënt een prettig overzicht.”

Stimulans

Grote succesfactor bij Heliomare is dat samen beslissen gelijk kliniekbreed en multidisciplinair is opgepakt door het management. Daardoor leeft het in de hele organisatie en is er breed draagvlak. “We vinden het allemaal belangrijk hiermee aan de slag te gaan, en dat helpt.” Het management laat daarbij commitment zien en stelt ruimte en geld beschikbaar. Toen medewerkers bij Heliomare behoefte hadden aan een vervolgcursus op het gebied van gesprekstechnieken, was dat gelijk mogelijk. En toen Oosterhof graag intervisie wilde invoeren op het gebied van samen beslissen, werd daar tijd voor vrijgegeven.

Belemmeringen

Belemmering is de weerstand die er af en toe is om met samen beslissen aan de slag te gaan. Zo zijn er collega’s die liever vasthouden aan hun vertrouwde werkwijze. Volgens Oosterhof is het iets dat je de tijd moet geven. Daarnaast waren er collega’s die het spannend vonden deze gesprekken met de patiënt te voeren. Om die reden is gekozen voor intervisie. Verder wordt de tijd die samen beslissen kost soms als belemmering ervaren. Heliomare kiest er daarom regelmatig voor de verpleegkundige of  therapeut al een voorgesprek met de patiënt te laten voeren. De arts sluit aan op het moment dat de keuze kan worden gemaakt. Zelf ziet Oosterhof tijd overigens niet als een belemmering. “Natuurlijk vraagt het tijd om de dialoog met de patiënt goed te voeren. Maar aan de andere kant zien we vaak dat onderwerpen blijven terugkomen wanneer ze niet goed besproken zijn. Dat voorkom je nu. Ik denk dat het zichzelf absoluut terugverdient.”

Tips

• Stel ambassadeurs aan die samen beslissen warm en op de agenda houden. Heliomare kiest bewust voor ambassadeurduo’s die bestaan uit verpleegkundige en behandelaar, zodat er voor beide teams een aanspreekpunt is die de collega’s ondersteunt en aanmoedigt.
• Maak het professionals makkelijk met bijvoorbeeld zakkaartjes met voorbeeldvragen.
• Plan regelmatig intervisies en oefenmomenten. Gesprekken voeren leer je alleen door het te doen.

Kosten

De investering zit vooral in de training van personeel. De e-learning kost €14,95 per medewerker; de verdere training wordt intern opgepakt. Eenmalig is er een klein bedrag geïnvesteerd in de aanschaf of drukkosten van sommige instrumenten, zoals de keuzehulp en de zakkaartjes.

Links

Verankeren van samen beslissen in de CVA zorgketen (Heliomare)

Meer praktijkvoorbeelden

Bekijk meer praktijkvoorbeelden over het thema Samen beslissen