Ouders met reflux-baby’s duidelijker uitnodigen samen te beslissen

Praktijkvoorbeeld | 17-02-2022

Wanhopige ouders

Lonneke van Onzenoort is kinderarts in MMC. Ze gebruikte de Option 5-methode bij kinderen met reflux. Hierbij stroomt bij baby’s de maaginhoud terug in de slokdarm, wat vaak leidt tot spugen. Meestal slapen deze baby’s slecht en huilen ze veel, wat ouders wanhopig kan maken.
Van Onzenoort: “Je leert er veel van als iemand meeluistert. Zo vaak maak je dat niet meer mee als klare specialist. Je vraagt je af: hoe doe ik het, wat zeg ik, wat kan beter? Wat mij vooral verraste – en dit hoor ik van meer collega’s – is dat je dénkt dat je best goed bezig bent met samen beslissen, maar het in de praktijk tegenvalt. Met name hoe we ouders uitnodigen om mee te beslissen. ‘Wat vinden jullie?’, ‘Beslis mee!’, dat ontbrak nogal, maar is wel een onmisbaar onderdeel.”

Stuk neutraler

“Eerder besprak ik altijd 3 opties met ouders. Daarin liet ik onbewust mijn eigen ideeën doorschemeren. Hierdoor voelden ouders zich waarschijnlijk minder vrij om voor een andere aanpak te kiezen. Als ik bijvoorbeeld het indikken van voeding voorstelde en ze daar slechte ervaringen mee hadden, kwamen ze de volgende keer terug en zeiden: ‘We hebben het toch niet gedaan en willen nu door naar de volgende stap.’ Dat kan je voorkomen door ouders vanaf het begin alle ruimte te geven voor hun ideeën. Dat vind ik een groot voordeel van samen beslissen. Ik sta er nu een stuk neutraler in en maak samen met de ouders een afgewogen keuze.”

Zinnetje dat altijd werkt

“Ik hield heel concrete tips over aan het werken met de Option 5. Zoals: ‘Je kunt beter dit zinnetje gebruiken’ of ‘Dit gespreksmodel is beter’. Een zin die voor mij altijd werkt en die ik nu standaard in mijn consult verweef, is: ‘Jullie stem is heel belangrijk. Kijk goed wat binnen jullie gezinssituatie past.’ Voordien ging ik er vanuit dat ouders zich wel meldden als het niet paste, maar dat is dus niet zo.”

Aanpak

Mara Bouwmans, projectleider Samen beslissen in MMC, over de aanvliegroute: “Eerst gingen we met de kinderartsen in gesprek over de Option 5. Later gaven we een korte training aan de verpleegkundigen van kindergeneeskunde, om te leren wat zij kunnen doen om patiënten mee te laten beslissen: hoe zorg je dat ouders met een gerust hart naar huis gaan, geloven in de adviezen die ze meekrijgen en kijken of het werkbaar is in de gezinssituatie? Dat krijgt dit jaar een vervolg.”
Van Onzenoort: “Ons afdelingshoofd was heel enthousiast. Ook de polimedewerkers hebben we betrokken. Het past goed in de family centered care waarbij gezin en patiënt centraal staan.”

Resultaten

Bouwmans: “De ouders die hebben gereageerd, zijn heel tevreden over de informatievoorziening en hebben het gevoel dat ze samen besloten hebben. Het aantal kinderen met reflux is gelukkig klein, hierdoor is het nog moeilijk conclusies te trekken uit de resultaten. Het is ook moeilijk te meten, Samen beslissen. Daarover zijn we in gesprek met verzekeraars; wat zijn voor hen indicatoren of cijfers die aantonen dat wij het goed doen en het ook wat oplevert? Uiteindelijk is het vooral beleving, maar hoe zet je dat op een objectieve manier neer?”

Succesfactoren

Van Onzenoort noemt ondersteuning als belangrijkste succesfactor voor samen beslissen. “De afdeling Kwaliteit & Veiligheid zorgde daar goed voor, net als collega’s die ermee aan de slag gingen. Hoe dat ging? Door het proces helder te schetsten, duidelijk te maken wat er van je wordt verwacht en te ontzorgen. Dat is voor dokters heel fijn.”

Bouwmans: “Het is naïef om te denken dat Samen beslissen er zo maar ineens is. Je moet goed kijken wat er past binnen een vakgroep: het is maatwerk. Kijk waar energie en enthousiasme zit. Dan verspreidt het zich op een positieve manier. Het leukste is als dokters die eerst sceptisch waren, op een gegeven moment met een patiënt gaan samen beslissen, en het verschil ervaren. Dat werkt het beste. Ik kan het wel allemaal vertellen, maar ik ben niet degene die in de spreekkamer zit en het gesprek met de patiënt voert.”

Belemmeringen

Bouwmans: “Soms krijg ik reacties als ‘We moeten al zoveel!’, wat ik helemaal begrijp, zeker in deze tijd. Er zijn ook praktische belemmeringen: “Vragen als: ‘Hoe ziet het zorgpad eruit?’ Of: ‘Wat als we al die patiënten extra moeten zien of bellen?’ Als je aan de voorkant een meer diepgaand gesprek voert met de patiënt, is er vaak minder twijfel nadat een keuze is gemaakt en is de patiënt therapietrouwer. Daardoor blijft er aan de achterkant meer tijd over.”
Soms zijn er ook financiële vragen. Van Onzenoort: “Denk aan zorgen over productieverlies: wel of niet opereren? Dat kan koudwatervrees zijn, maar ook een reële zorg. Wij waren bang dat ouders veel vaker zouden kiezen voor medicatie bij reflux, terwijl wij dat eerder afraadden. Maar het valt erg mee in de praktijk, ouders zijn toch bang voor bijwerkingen. Dan pakt het dus anders uit.”

Tips

• Begin klein met een aantal collega’s.
• Werk opgedane ervaring groter uit.
• Iedere vakgroep heeft zijn eigen cultuur en ongeschreven regels: benut wat je weet en ga daarmee aan de slag.
• Betrek andere stafdiensten: de academie, communicatie, enzovoort. Zij moeten op de hoogte zijn en meedenken. Dan kun je het als organisatie uitdragen, in plaats van als een losstaand initiatief.
• Werk samen met of lift mee op een ander project dat al loopt.
• Naast Kwaliteit & Veiligheid als kartrekker is er ook altijd een arts, verpleegkundige of afdelingshoofd binnen een vakgroep nodig.

Meer praktijkvoorbeelden

Bekijk meer praktijkvoorbeelden over het thema Samen beslissen